ÖÇB dizin tam ortasında uyluk ve kaval kemiklerini birbirine bağlamakta olup ortalama 2-3 cm boyunda ve 8 mm çaplarında sert, beyaz, elastikiyeti olmayan, kaval kemiğin eminensia denen çıkıntısından başlayıp uyluk kemiğindeki çentiğin dış yüzüne ve arkasına doğru yapışan bir bağdır.
Ayrıca öç çapraz bağ kendi içinde anteromedial ve posterolateral şeklinde iki ana bant tan oluşur.Bu bantların biri dizi ön-arka planda hareketini kontrol ederken diğeri de dizin kendi ekseni etrafında dönmesini engellemektedir. Ön çapraz bağ’ın kısmı (parsiyel) kopmalarında bu banttan sadece biri veya bir kısmı veya bir bant tam diğer bant kısmi kopabilir. Bazen de kısmı yırtıkla birlikte geri kalan sağlam kısımda uzama (elongasyon) olabilmekte ki bu durumda dizin stabilitesini bozabilmektedir. Kısacası ÖÇB yi tek bir bağ olarak düşünmemek gerekir.
Birçok nedenden dolayı ön çapraz bağ kopabilir
- Hızlı koşarken aniden dönme
- Hızlıca durma-örneğin paint-ball oynarken çömelerek hızlı durma ve bu esnada dizini çarpma (şahsen yaşadım-fakat sadece öçb de ödem meydana geldi)
- Yanlış atlamadan inerken
- Fakat genellikle futbol, basketbol gibi direk sert temas sporlarında ve kayak sıklıkladır.
- Ülkemizde en sık arada bir ısınmadan halı saha maçı yapanlarda görülür. Maç esnasında ikili mücadelede düşerken düşmeyi bilmekte önemlidir.
- Genellikle erkeklerde sık görülür. Fakat atletizm de bayanlarda sıktır. Bunun nedeni farklı kondisyon, kas güçlerinin ve esnekliğinin farklı olması veya nöromüsküler kontrol azlığı olabilir. Daha başka nedenler kemik yapı dizilimlerinin farlı olması, östrojen hormonu nedeniyle bağların zayıf olması ve esnekliği gösterilmiştir.
Genellikle ÖÇB koptuğunda dizin ön tarafından patlama veya kopma sesi gibi bir ses duyulabilir ve dizinizin içinde bir şeylerin yırtıldığı hissine kapılabilirsiniz. Diziniz sanki sizden ayrılıyor ve bir yöne doğru kontrolden çıkmış gibi olabilir. Birçok kişi böyle bir durumdan sonra sportif aktivitesine devam edemez. Ayrıca;
- Ağrı ve şişme: Diz 24 saat içinde şişer ve gerginleşebilir. Şişme çok olmasa da ve bazen geç veyavaş şişmesi nedeniyle kişi kendini kısmen iyi hissedebilir ve bu nedenle sportif aktiviteye devametmek isteyenler olabilir. Fakat dizin instabil olması dizde güvensizlik ve yerinden çıkma ile kıkırdakve menüsküs hasarlarına yol açabilir. Bu nedenle şüphe varsa temkinli ve tedbirli olunmalıdır.
- Diz hareketlerinde kayıp ve kitlenme
- Eklem hattında hassasiyet
- Yürürken ve yük verirken ağrı ve huzursuzluk gibi belirtiler olabilir.
Dizin stabilitesi özel testler ile muayene edilir. Fakat anlamlı stabilite muayenesi travma dan ortalama 3 hafta sonra, dizin şişliği geçtikten sonra yapılabilmektedir. Hasta yukarıdaki şikâyetler ile tarafımıza genellikle başvurmaktadır. Uzun dönemde dizde güvensizlik, yerinden çıkma hissi ve kilitlenme olur.
ÖÇB röntgende görülmez. Fakat MR da menisküs, kıkırdak, tüm ön-arka çapraz, içyan ve dış yan bağlar olmak üzere tüm yumuşak dokular detaylı değerlendirilebilir. Teşhis ve ameliyatın planlamasında altın standarttır.
Ameliyat Olmalı mıyım?
Bu kararı yaşamınıza göre hekiminizle birlikte siz vereceksiniz. Faka genç ve hareketli bir yaşamınız var ise olmalısınız.
Ameliyat Olmazsam Ne Olur?
Ameliyat olmaz iseniz genellikle rahat yürüyebilirsiniz. Fakat ön çapraz bağınız olmadığı için uyluk ve kaval kemikleri diz ekleminde kontrolsüz biçimde daha serbest hareket edeceği için kıkırdak ve menİskİslerinize zarar verecektir. Dizinizde tahribat ve bu durum her geçen gün kireçlenmesine neden olacaktır.
Yırtık bir ÖÇB tekrar bir araya getirilip dikilemez. Bunun yerine vücudumuzdan tendon transferi ile ÖÇB yeniden inşa edilir. Bu işleme rekonstrüksiyon denir.
Ameliyat artroskopik teknikle yani kapalı olarak yapılmalıdır. Bu teknik açık yöntem ile kıyaslandığında ağrı daha az, hastanede kalış süresi daha kısa ve iyileşme süreci çok hızlıdır.